NierNieuws Special door Mustafa Alamyar

Bij patiënten met een tumor in een solitaire nier of een andere dwingende reden voor een nefronsparende behandeling is een partiële nefrectomie geïndiceerd. Dit kan een open procedure zijn, maar het kan ook laparoscopisch. Bij een niersparende operatie is er een gevaar voor een onomkeerbare nierschade, aangezien de nier een tijdje van de bloedcirculatie wordt afgesloten. Koeling van de nier met een koude vloeistof (Ringerslactaat, Univ. Of Wisconsin etc.) is een techniek om de schade te beperken.

Operatierobot
Verder beschikken grote ziekenhuizen tegenwoordig ook over een zogenaamde Da Vinci robot en die kan ook toegepast worden voor nieroperaties. Op dit moment wordt de robot vooral nog voor zenuwsparende prostaatoperaties gebruikt. Voordeel van zo een robot-geassisteerde operatie is dat de urologen een laparoscopische procedure uitvoeren en toch heel precies kunnen opereren. De kans op een positief resectievlak, waarbij niet de volledige tumor is weggesneden, wordt minimaal. Bovendien hoeven er geen grote incisies gemaakt te worden aangezien het geen open procedure is. Op dit moment wordt de Da Vinci robot nog niet voor nieroperaties gebruikt, maar de urologen zijn daar wel voor aan het oefenen. Soms wordt de robot al wel ingezet voor een verwijdering van een nier, bijvoorbeeld in het Erasmus MC; de methode heeft hiervoor nog niet de voorkeur, omdat er nog onvoldoende ervaring mee is opgebouwd.

Een Da Vinci robot

Doorspoelen van de nier
Bij een partiële nefrectomie dient de warme ischemietijd beperkt te blijven (<20 minuten). Dat is de tijd waarbij de uroloog een klem zet op de nieraders en nierslagader zodat ze de tumor zo goed mogelijk kunnen verwijderen. Bij grotere, meervoudige of centraal gelegen tumoren kan er meer tijd nodig zijn om de tumor uit de nier te snijden. In situ perfusie van de nier met een koude vloeistof is is een methode die een langere ischemietijd mogelijk maakt met behoud van nierfunctie. Deze techniek wordt in een beperkt aantal ziekenhuizen gedaan.

Bij de open operatie wordt de nier eerst volledig vrij gelegd. De arterie en vena renalis worden geïsoleerd en afgeklemd met klemmen. De nier word vervolgens geperfundeerd via een infuusnaald in de nierslagader met een perfusievloeistof (ongeveer 4 °C). De koude vloeistof loopt aan de veneuze zijde uit via een open gemaakte nierader.

De toekomst: combinatie van technieken?
Een logische stap zou zijn om deze techniek bij een laparoscopische nieroperatie toe te passen. In de medische literatuur zijn geen artikelen te vinden waarbij deze techniek bij mensen is toegepast. Recent zijn er wel succesvolle pogingen gedaan bij varkens. Het is natuurlijk wel voor te stellen dat de laparoscopische vaardigheden van de uroloog heel goed moeten zijn, want hij moet een infuusnaald in een nierslagader plaatsen. En ook zo, dat het ook blijft zitten wanneer je bezig bent om de tumor uit de nier te halen. Speciale instrumenten zijn in de maak om de handelingen uitvoerbaar te maken.

Deze technieken kunnen in geselecteerde patiënten behoud van een acceptabele nierfunctie bieden en zijn dan een alternatief voor het meer invasieve benchchirurgie in combinatie met autotransplantatie, of voor radicale nefrectomie en hemodialyse. Dat is een belangrijke winst voor zowel de patiënt als de behandelende arts.

In de eerste gesprekken die medisch maatschappelijk werker Laura Haasdijk met patiënten voert vragen mensen zich af waarom ze naar de maatschappelijk werker moeten. Het voelt alsof er iets met ze aan de hand is. Terwijl het maatschappelijk werk tot het standaard aanbod hoort bij een nierziekte, net zoals de diëtiste, verpleegkundige en de dokter. Onlangs hebben de maatschappelijk werkers die werkzaam zijn in de nefrologie hun visie op wat zij doen en hoe ze willen werken vastgelegd in de zogeheten kwaliteitsstandaarden. Deze zijn voor iedereen gratis te downloaden.

'Het kost altijd eventjes, misschien wel een paar gesprekjes, voordat mensen gaan ervaren wat maatschappelijk werk kan betekenen. Je hebt heel vaak een klein stukje weerstand te overwinnen,' vertelt Haasdijk. Zij werkt in het HagaZiekenhuis in Den Haag en is voorzitter van de Vereniging Maatschappelijk Werk Nefrologie. Haar werk is eigenlijk tweeledig, zo legt ze dat aan patiënten uit. Een nierziekte heeft heel veel invloed op je gewone leven. Een maatschappelijk werker kan je op weg helpen met praktische dingen, en ook psychosociale ondersteuning bieden.

Lees meer »