Een bepaalde vorm van amyloïdose in de nieren die traditioneel voorkomt bij mensen met auto-immuunaandoeningen, komt in de laatste jaren in Amerikaanse steden vooral voor bij heroïnegebruikers.

Amyloïdose is een verschijnsel waarbij eiwitten in het lichaam verkeerd gevouwen zijn en niet (goed) opgeruimd worden. Deze eiwitten hechten zich aan elkaar en slaan als stugge structuren neer in weefsels. Bijvoorbeeld in de nieren, die daardoor steeds slechter functioneren.

Er zijn verschillende types amyloïdose. Een daarvan is type AA, dat ontstaat door langdurige ontstekingen. Het kan bijvoorbeeld voorkomen bij patiënten met inflammatoire darmziekten of reumatoïde artritis. Bij AA amyloïdose raken de nieren bijna altijd aangedaan. Naast de klassieke associatie met auto-immuunaandoeningen, melden sommige ziekenhuizen in Amerikaanse steden recent dat er onder patiënten met dit type amyloïdose wel erg veel spuitende drugsgebruikers zijn.

Onderzoekers in Seattle hebben onderzocht of er een verband is. Zij identificeerden uit de data van ruim drieduizend patiënten uit die stad die een nierbiopsie hadden ondergaan 38 patiënten met AA amyloïdose en 72 controlepersonen die een andere nieraandoening hadden: nierschade door diabetes, IgA nefropathie of lupus nefritis.

Vrijwel alle patiënten met amyloïdose hadden heroïne gebruikt. Ze hadden daar ook zichtbare gevolgen aan overgehouden: veel hadden huidabcessen en driekwart had in de spieren geïnjecteerd om een soort depot te realiseren. De drug komt dan langzamer in het bloed en het effect houdt langer aan, maar dat prikken is niet zonder gevolgen voor de injectieplaatsen. En zeker niet als de prikplaats geïnfecteerd raakt.

De onderzoekers komen tot de conclusie dat heroïnegebruik, of dat nou al gestopt is of niet, het risico op AA amyloïdose met een factor 170 verhoogt ten opzichte van patiënten met een chronische aandoening die met ontstekingsverschijnselen gepaard gaat, maar die geen drugs spuiten. Daar zit wel een enorme bandbreedte in: het risico is 28 tot 1018 keer zo hoog. Ook zien de onderzoekers dat de patiënten met AA amyloïdose een hoger risico op eindstadium nierfalen lopen, maar dat verband is niet significant.

Een reden dat juist bij heroïnegebruik zo vaak AA amyloïdose optreedt, zou kunnen zijn dat deze gebruikers vrij vaak infecties oplopen door het spuiten. En in tegenstelling tot patiënten die een inflammatoire aandoening hebben, laten zij zich niet of niet goed behandelen. Hierdoor is er sprake van langdurige ontstekingsactiviteit, waarmee we weer terug zijn bij de traditionele oorzaak van AA amyloïdose.

Glomerulosclerose en atherosclerose zijn vaataandoeningen waarvoor tot op heden geen afdoende behandelingen bestaan. In de nierfilters (glomeruli) zorgen kleine bloedvaatjes voor bloedfiltratie. Bij glomerulosclerose vormt zich littekenweefsel in de glomeruli en raken bloedfiltratie en nierfunctie verstoord. Bij atherosclerose treedt verdikking van de wand van een slagader op, waardoor deze vernauwt. Marloes Sol promoveerde op onderzoek naar de moleculaire factoren die een rol spelen in het ontstaan van deze vaatproblemen.

Atherosclerose is verantwoordelijk voor het ontstaan van onder andere een hart- of herseninfarct. Endotheelcellen, met daarop een beschermende gelei-achtige laag, glycocalyx genoemd, bekleden de binnenkant van bloedvaten en zijn essentieel voor een goed functionerend bloedvatstelsel. Disfunctie van endotheelcellen, door bijvoorbeeld diabetes, speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van glomerulosclerose en atherosclerose. Welke moleculaire factoren betrokken zijn bij het ontstaan van endotheeldisfunctie in glomerulosclerose en atherosclerose is nog vrij onbekend.

Lees meer »